SWITZERLAND SION I

SION I

शीर्षक मुद्दामच इंग्रजीमधे दिलं आहे. आपण इथे जाणार आहोत म्हटल्यावर मला सुरवातीला चेष्टा वाटली होती. एकाच नावाची गावं असतात म्हटलं तरी हे जरा वेगळच नाही का? त्यातून स्वित्झर्लंड म्हटलं की आपलं ज्ञान वीणा पाटील किंवा केसरीने संपन्न केलेलं असतं आणि त्यात हे असलं काही वाचनात आलं नव्हतं. तर झालं असं की श्रीशैलच्या ऑफिसमध्ये कोणीतरी स्विस इंटर्न आला. स्वित्झर्लंडमध्ये मिलिटरी सर्व्हिस प्रत्येकाला आवश्यक(Mandatory) असते. किती विरोधाभास आहे नाही का हा? म्हणजे देश तटस्थ म्हणून प्रसिद्ध. कोणाच्या भानगडीत न पडणारा पण त्याला सैनिकी शिक्षण सक्तीचं करण्याची मात्र आवश्यकता पडावी! तर तो याचा कलीग किंवा मित्र इथे पोस्टिंगवर होता. त्याच्या प्रेमातलं हे गाव. म्हणून आम्ही तिथे! तसा बादरायण म्हणावा असा संबंध! पण आपल्या आयुष्यातल्या किती गोष्टींची आपण प्रामाणिकपणे, खरी आणि बुद्धीला पटतील अशी उत्तरं देऊ शकतो? हे पण त्यातलं एक असं म्हणायच!

आम्ही सिऑनच्या आधीचं स्टेशन सेंट लिओनार्ड इथे उतरणार होतो. झरमॅटहून निघून हा दोन तासांचा प्रवास. माझ्या कल्पनेतलं स्वित्झर्लंड हे कायम बर्फाच्छादित, तिथे वर्षाचे बारा महिने लोकं कुडकुडत असतात असच होतं. त्याला पहिला छेद दिला तो या छोट्या गावाने.  आतापर्यंत म्हणजे झरमॅट काय किंवा सेंट मॉरित्झ काय जरा स्वित्झर्लंडमध्ये आहोत असं वाटण्याजोगी परिस्थिती तरी होती. म्हणजे हवा थंड म्हणता येइल अशी. आम्ही उतरलो तेव्हा आपल्या दृष्टीने संध्याकाळ झाली होती पण ऊन मात्र कडक होतं. आम्ही रिझर्वेशन केलं होतं ते एक मोटेल होतं. दिलेल्या सूचनांप्रमाणे स्टेशनवर उतरून रस्त्यापर्यंत या आणि मग डेस्टिनेशनपर्यंत सरळ चालत रहा. आधी लक्षात आलं नव्हतं ते इथे वाचताना जाणवलं. ना अंतराचा ना वेळेचा उल्लेख. आम्ही वाटेत दोघातिघांना विचारून खात्री करून घेतली निदान रस्ता तरी बरोबर आहे याची. ऊन्हातून चालताना आणि अंतराचा अंदाज नसताना खूप दूर वाटलेलं ते मोटेल नंतर आम्ही फिरायला बाहेर पडलो तेव्हा मात्र तेवढं दूर भासलं नाही.

सेंट लिओनार्डला उतरण्यात आपद धर्म वगळता काहीच नव्हतं. सिऑन हे तस लौकिकार्थाने पर्य्टन नकाशावर आहे असं नाही. त्यामुळे तशा आणि तितक्या सोयी सुविधांची अपेक्षा करणं चुकीचं. तशीही इथे हॉटेल्स महाग आणि आत्ता भर सीझन तेव्हा मिळेल ते आणि परवडेल ते हा क्रायटेरिया इथेही लागू होता. एका दिवसाकरता आणखी काय हवं? सामान खोलीवर टाकून आम्ही आलो तसेच स्टेशनच्या दिशेने फिरत फिरत गेलो. डोंगरांच्या कुशीत वसलेलं हे गाव. हमरस्ता आणि रेल्वे त्यामुळे जोडलं गेलेलं. त्यातून सिऑनसारखी या प्रांताची राजधानी जवळ. हे गावही इतर युरोपिअन गावांप्रमाणेच अगदी सुस्त होतं. स्टेशनच्या दिशेने जाताना रस्त्यावरच मांडलेला एक स्टॉल दिसला. दोन बायका होत्या आणि फ्रेश फार्म प्रॉडक्टस घेऊन बसल्या होत्या. त्यांच्याकडे टोपलीत असलेली पीचची फळं ताजी आणि रसरशीत दिसत होती. घेऊन तर बघू म्हणून आम्ही थोडी घेतली तर इतकी सुरेख चवीची होती की उरलेली फळंही आम्ही घेऊन टाकली. आणखी सटरफटर गोष्टी घेतल्या आणि निघालो. स्टेशनवर आलो तर गाडीला वेळ होता. रात्रीची परतीची शेवटची गाडी किती वाजता आहे ते आधी बघून ठेवलं. आणि पलीकडल्या बाजूला उगीच एक फेरी मारून आलो. इकडे तसं तिकडे हे कळत नव्हतं असं नाही पण अचानक काही हाती लागणारच असेल तर सुटू नये म्हणून खबरदारी!

सब वे मधून बाहेर आलो तर वार्‍याचा जोर वाढलेला. प्लॅटफॉर्मवरच्या काचेच्या बंद खोलीत जावं म्हणून बघत होतो तर तिथे हा कचरा टाकून ठेवलेला. इतक्या नेटक्या देशातलं हे लहानस स्टेशन, इथे फार कोणी बाहेरचे लोक येतही नसतील आणि इतका कचरा? त्यापेक्षा वारा परवडला म्हणून बाहेर सब वे जवळ जरा आडोसा बघून उभे राहिलो. गाडीला अजून अवकाश असल्यामुळे असेल पण तरूण मुलं वगळता फारस कोणी त्यावेळी प्लॅटफॉर्मवर नव्हतच.

इतक्यात खडख़ड आवाज आला. भीतीदायक वाटावा असा. एक कॉलेजमधला मुलगा सायकल चालवत आला आणि सायकलवरून न उतरता पायर्‍यांवरून खडखडत पायर्‍या उतरून सबवेमधून पलीकडे गेला होता. आम्ही अवाक होत बघत राहिलो. स्टंट म्हणून ठीक पण जीवावरचा खेळ हा. सायकल उलटली असती तर? त्यालाही बहुधा आमच्या प्रतिक्रियांची कल्पना असावी कारण पलीकडे गेल्यानंतर तो आमच्या दिशेने पहात होता. आम्ही वगळता इतर कोणीही या घटनेची दखलही घेतली नाही याचं मात्र मला राहून राहून आश्चर्य वाटत राहिलं. हा टिपिकल वेस्टर्न अ‍ॅटिट्यूड म्हणायचा की यात त्यांना काहीच नाविन्य नव्हतं?

गाडीच्या वेळेवर गाडी आली. प्लॅटफॉर्मवर फार कोणी नव्हतेच तसही सिऑन हे पुढचंच स्टेशन त्यामुळेही गर्दी नसावी. स्टेशबाहेर पडलो. युरोपात एक बर असतं सिटी सेंटर कुठे त्याकडे बाण दाखवलेला असतो. ते बहुतेक वेळा स्टेशनजवळच असतं आणि त्यापलीकडे गाव हिंडावं असं फार काही नसतं. त्यातून हे छोटं गाव! त्यामुळे विचारणं वगैरे काही प्रश्न नव्हता.

सिटी सेंटरही लहान. आम्ही इकडून तिकडून फेर्‍या मारल्या. सायकल घेऊन फ़िरणारे दिसत होते. लहान गल्ल्या बोळ, आपल्याकडे हिल स्टेशनला असतात तशा उतरत्या चढत्या छोट्याछोट्या पण नेटक्या गल्ल्या. फिरताना मजा वाटत होती. दोन तीन चकरा मारल्यानंतर किल्ल्यावर जाण्यापूर्वी जरा चहा पिऊन घेऊ या म्हणून थांबलो. झाडं छान दिसत होती. काहीतरी फळं आहेत असं वाटलं म्हणून निरखून पाहिलं तर बेरीज होत्या कसल्यातरी जांभळट काळा रंग आणि आत रस भरलेला. सहज म्हणून एक खाऊन बघितली तर चव चांगली वाटली. झाडं जरी सार्वजनिक असली तरी फळं खाताना कोणी दिसत नाही त्यामुळे मग इच्छा असूनही फार लोभ केला नाही.

किल्ला तसा समोरच दिसत होता. अंतराचा मात्र अंदाज आला नाही. चालायला लागल्यानंतर कळलं की वाटला तितका जवळ नाही. चालायला लागल्यावर असं वाटलं लांब आहे तेच बरं आहे. खूपच सुंदर गल्ल्या, चढाच्या, उताराच्या, फुलांनी मढवलेल्या. एरवी आम्ही तरी मुद्दाम या आडबाजूला कशाला येणार होतो? स्वच्छता, कचरा नसणं वगैरे आता नवलाईचं वाटावं असे आम्ही नवखे राहिलो नव्हतो. पण काही जरा नवीन दिसलं की ते टिपायचं ही वृत्ती असल्याने आणि अशा स्वच्छंद फिरण्यात दृष्टीस पडत असल्याने चालण्यातला आनंदही द्विगुणित होतो. 

एका घराजवळ एक कचरापेटी दिसली आणि त्यात एक पाइप सोडलेला दिसला. निरखून बघितल्यावर ती कचर्‍याची "व्यवस्था" आहे हे लक्षात आलं. वरच्या मजल्यावरून खाली न येता आणि कचरा इथे तिथे न सांडता तो थेट कचरापेटीत टाकण्याची ही युक्ती मला आवडली. ही लोकं डोक्याचा वापर करून कमी श्रम आणि जास्त सोय करण्यात किती माहीर आहेत ते पदोपदी लक्षात येतं.

गावात हिंडताना राहून राहून आठवण येत राहिली ती आपल्याकडली. आपली पूर्वीची गावही अशीच नेटकी, सुंदर असत. उतरत्या कौलांची आणि मातीशी नातं सांगणारी. पण आता त्यांना झालेल्या बॉम्बे फॅशनच्या घराच्या रोगाने मग उतरती कौलं इतिहासजमा झाली आणि बॉम्बे फॅशनची गच्ची गळते म्हणून मग त्यावर विद्रूप पत्रे उभे राहतात! आपल्याकडेही अशाप्रकारची गावाच सौंदर्य जपणारी नेटकी घरं कधी बांधली जातील हा विचार त्याच्या प्रत्यक्षात येण्याच्या धूसर शक्यतेने मन विषण्ण करून टाकणारा होता. 

                                               सिऑन भाग दुसरा आणि शेवटचा पुढील मंगळवारी