Monday 10 December 2018

KRANSCA GORA



आता उद्या पुनः एकदा बोवेक मार्गे इटली आणि पुनः स्लोवेनियात येऊन क्रान्सका गोरा! आपल्याकडे कोल्हापुरातून मधेच कर्नाटकात शिरून राधानगरीमार्गे सावंतवाडीला येता येतं त्याची आठवण झाली. आजवर इटलीला, म्हणण्यापेक्षा इटलीमधून आम्ही गेलो नाही असं एकदाही झालं नाही. त्या जाण्याला अर्थ नसतो पण हा देश आमच्या अगदी गळ्यातच पडतो आणि आम्हाला खेचून नेतो त्याच्याकडे!

हा क्रान्सका गोराचा आताचा रस्ता अगदी शहाणा सुरता होता. वाटेतील झाडांचे शिशिर ऋतूच्या स्वागताचे हेमंतकालीन रंग म्हणजे आमच्या डोळ्यांना ट्रीट, मेजवानीच होती. किती वेळा व्हिडीओ काढावा याचं काही भानच रहात नव्हतं. शेवटी एका क्षणी ठरवलं की आता फक्त डोळ्यांनी या सौन्दर्याचा आस्वाद घ्यायचा. आठवणी किती जतन करायच्या यालाही काही मर्यादा असायला हवी नाहीतर त्यातून बाहेर पडण्याची आणि नव्याने काही बघण्याची सवय राहणार नाही.


हे सगळं जरी मनाला पटत असलं तरी इथल्या निसर्गाच्या भव्यतेने, इथे असलेल्या प्रगाढ शांत वातावरणाने आणि या छोट्या छोट्या गावांच्या सौंदर्याने आम्ही क्षणोक्षणी मंत्रमुग्ध होत पुनःपुन्हा गाडी थांबवत डोळे भरून आणि कॅमेराभरून फोटो घेत मार्गक्रमणा करत होतो.

देश बदलला, संस्कृती बदलली आणि अर्थातच चर्चवास्तू बदलली. हे चर्च इटलीमधील गावातलं.


स्लोव्हेनिया संपल्याची पाटी होती. आता इटली आणि नंतर पुनः स्लोवेनियात गाडी शिरणार त्या आधी श्रीशैल म्हणाला जरा लक्ष ठेवा नाहीतर आपण ऑस्ट्रियामध्ये जाऊ. एका रस्त्याचाच फरक! दुरून, त्या रस्त्यावरून दिसणाऱ्या त्या घरांकडे बोट दाखवत तो म्हणाला ते तिकडे ऑस्ट्रिया ! उगीचच भूमीवर आखलेल्या काल्पनिक रेषा, मन आणि माणसांना दुभंगणाऱ्या. हे इयु (EU) देश शहाणे, त्यांनी त्या रेषा कागदापुरत्याच ठेवल्या आणि सारी बंधनं दूर करून टाकली

क्रान्सका गोरा हेसुद्धा तसं निद्रिस्त गावच. पण पहुडलेली सुंदरी अधिक सुंदर दिसते त्या न्यायाने त्याचं आकर्षण. इथेच एक जेसना तलाव आहे. खूपच सुंदर. सभोवार घनदाट झाडी. त्या झाडांच्या पानांच्या विलक्षण रंगामध्ये तो तलाव न्हान निघतो. निवळशंख पाणी. कुठे आकाशाला कवेत घेतल्यामुळे निळं, कुठे पानांच्या रंगाच्या मोहात हिरवं गार, तर कुठे चुनखडीच्या अस्तित्वाने हिरवट पाचू रंगाचं




मध्यावर एक पुतळा आहे. छान बसलेला. आपल्याला बोलावून शेजारी बसायला जागा देणारा, हाच क्रान्सका गोरा. गावही त्याच्याच नावाने ओळखलं जातं.



तलाव विस्तीर्ण आहे. त्याभोवती संपूर्ण फेरी मारू या म्हणून निघालो. मधेच एक जमिनीचा तुकडा आत घुसल्यासारखा होता. तिथे इतक्या थंडीत फोटो शूट सुरु होतं. पायघोळ शुभ्र वधू वस्त्र. खांदे उघडे अशी ती ललना विविध पोझ देऊन उभी होती. एक पोझ संपली की कोणीतरी येऊन तिला गरम कपड्यात गुंडाळत होतं, तिचा मेक अप सारखा केला जात होता. असेल लग्नाबिग्नाचं काहीतरी म्हणून आम्ही दुर्लक्ष केलं. दुसऱ्या दिवशी बातमी होती. स्लोवेनियन एंट्री फॉर वर्ल्ड ब्युटी क्वीन आणि तेच फोटो झळकत होते! इतक्या महत्वाच्या त्या इव्हेंटला आमच्यासारखे, त्याचे महत्वाचं माहित नसलेले चार दोन प्रेक्षक असावेत! आपल्याकडल्या गर्दीची आठवण झाली.

जेसनाप्रमाणेच इथे आणखी एक तलाव खूप छान आहे आणि वाटेत आहे. तिकडे जात जात जाऊ या असे म्हणत आमची गाडी तिकडे वळली. जेसनाप्रमाणे Zelenci झेलेन्सी हा टुरिस्टसाठी प्रसिद्ध नसावा. बाहेर माहितीचा बोर्ड होता. तलावातील पाणी नितळ असणे त्याचे रंग मनोहारी असणे यातलं आमचं नावीन्य आता संपलं नसलं तरी ओसरलेलं निश्चित होतं. याच्या नावाप्रमाणेच Zelen म्हणजे स्लोवेनियन भाषेत हिरवा रंग होता. पण इथे आत विवरं दिसत होती. या विवरातून पाण्याचा सततचा पुरवठा या तलावात होत असतो. सावा ही स्लोवेनियातील मोठी नदी तिचं हे उगमस्थान.



त्या ठिकाणी लाकडी डेक होते, दोन watch टॉवर्स होते. अर्थात वर चढून आणखी वेगळं दिसण्यासारखं काहीच नव्हतं. तरी दृष्टिक्षेपाचा मोह असतोच. आमच्या व्यतिरिक्त एक आई तिच्या दोन लहान मुलांना घेऊन तिथे आली होती. त्या लाकडी डेकवर उपडी झोपून ती मुलं पाण्याकडे डोकावून पाहत होती. आम्हालाच काळजी वाटली, उगीचच. आई मात्र मुलांचं ते खेळणं एन्जॉय करताना दिसत होती, त्यांचे फोटो, व्हिडीओ काढण्यात गुंग होती. आपण उगीचच अति काळजीमुळे मुलांना बंधनात टाकतो का? विचार करायला हवा


मनसोक्त भटकंती पार पडली होती. वाढलेल्या एक दिवसाच्या मुक्कामाने आम्हाला बरच काही दिलं होतं. सुख समाधानात आम्ही वेळेत घरी परतलो. उद्याच्या परतीच्या तयारीसाठी.

दुसरा दिवस उजाडला. आम्हाला गाडी परत करायची होती लुब्लिआना एअरपोर्टला, म्हणजे तशी फारशी झगझग नसली तरी वेळ होती सकाळी १०.३० ची. अर्ध्या तासापर्यंतचा उशीर चालेल त्यानंतर एका दिवसाचं भाडं, इन्शुरन्स आणि ब्रीच ऑफ कॉन्ट्रॅक्टची पेनल्टी असा बराच भुर्दंड पडणार होता. त्यामुळे वेळेत निघू या असं ठरवून साडे सातच्या सुमाराला बाहेर पडलो. गणितात अडीच तास दाखवलेल्या या रस्त्यावर ठिकठिकाणी कामं सुरु असल्यामुळे एक दिशा वाहतूक सुरु होती. गणित सतत चुकत होतं. तशात जीपीएस ने काहीतरी घोळ घातला. त्याप्रमाणे गेलो असतो तर कुठल्या रानावनातून त्याने नेलं असतं ते तोच जाणे. श्रीशैलने खबरदारीचा उपाय म्हणून एक ऍप डाउनलोड करून ठेवलं होतं माझ्या मोबाईलमध्ये. त्याचा आधार घ्यायचं ठरवलं. त्याने आम्ही त्याच्यावर दाखवलेला विश्वास सार्थ ठरवला आणि आम्ही अर्ध्या तासात फ्री वे वर आलो. हा रस्ता तसां लांबचा होता. थेट एअरपोर्टला जाण्याऐवजी तो लुब्लिआना मार्गे आम्हाला घेऊन जाणार होता पण तरीही वेगाचं गणित आता अगदीच हाताबाहेर नव्हतं. त्यातही इथे हवामानाने थोडा इंगा दाखवलाच. खाली उतरलेल्या ढगांच्या दाट आवरणातून वेगाने गाडी नेणं ही कसरत करत वेग मर्यादांना ओलांडत आम्ही १० वाजून २५ मिनिटांनी जेव्हा गाडी परत केली तेव्हा जितं मया असा भाव श्रीशैलच्या चेहऱ्यावर होता.

आज पुनः त्या हिमाच्छादित शिखरांचं दर्शन घेऊनच आपण एअरपोर्टमधे शिरू असे म्हणत आम्ही मोर्चा वळवला खरा पण..... उत्तराची भविष्यवाणी खरी झाली होती. उतरलो त्यादिवशी उन्हात नहात आम्हाला हसतमुखाने या म्हणत फोटोला सामोरी आलेली शिखरं आमच्या परतीच्या कल्पनेनेच की काय दुर्मुखलेली, ढगाआड लपलेली होती.


                  स्लोवेनिया पर्व समाप्ती. अर्धविराम. कारण अजून खूप  
                  काही सांगायचं बाकी आहे, पण ते काहीशा विश्रांतीनंतर.

टीप : वर्णनाची प्रचीती यावी याकरता फक्त फोटोंचा वापर केला. पण हे फोटो फीचर नव्हे. कारण लेख आधी लिहून नंतर काही शे फोटोमधून हे निवडले आहेत. या उपदव्यापात काही खूप सुंदर फोटो, व्हिडीओ, त्यांना या लेखामध्ये काही स्थान नसल्याने वगळणे क्रमप्राप्त होते. जाता जाता, आपल्याकडे शेवट गोड करा म्हणण्याची पद्धत आहे, स्वीट डिश म्हणून हा व्हिडिओ ज्यात स्लोवेनियाचं सौंदर्य प्रकर्षाने प्रतिबिंबित होतं.


   


ओघामध्ये अडचणींचा केलेला उल्लेख, या स्वरूपाचा स्वतः प्रवास करणाऱ्यांना मार्गदर्शक म्हणून उपयोगी पडेल अशी आशा आहे.

यातील सर्व फोटो व व्हिडिओ श्रीशैल पत्की 




Monday 3 December 2018

TOLMIN GORGE VIA (?) Vršič PASS

पाण्याचा धोधोटा, तो नाद, वेडावणारा, तेच तसच हिरवट निळसर छटा असलेलं नजरबंदी करणारं, निवळशंख पाणी, तळातले गोटे दाखवणारं. कितीही वेळ थांबलं तरी समाधान नव्हतं. आम्हाला तसा उशीर झालेला असल्याने आमच्या मागे गर्दी नव्हती त्यामुळे मनसोक्त थांबता आलं. पण परतीची वाट तर धरावीच लागणार! प्रसन्न मनाने "त्या"ला डोळ्यात साठवत निघालो.

सं खरंतर अजून अंधार पडायला वेळ होता पण आज या अनुभवातून बाहेर येण्याची कोणाचीच तयारी नव्हती हे एक आणि आपण इतक्या सुंदर ठिकाणचे अपार्टमेंट घ्यायचे आणि अंधार पडल्यावर तिकडे पोहोचायचे हा त्या अपार्टमेंटवरचा अन्याय निदान आज तरी नको हा विचार पटण्याजोगा होता.


आमच्या घराच्या मागे एक दरीत उतरत जाणारा डोंगराचा भाग, दरी आणि समोर पुनः डोंगर. त्यावर आमच्या डोंगराप्रमाणेच तीन चार लेव्हलवरचा रस्ता आणि घरं. उतरत्या सूर्यप्रकाशातल्या त्या मावळतीच्या रंगछटांमध्ये ते दृश्य फारच मोहक वाटत होतं.  



आज मालकीण बाईंना भेटून एक दिवस वाढवता येणार का ते बघायला हवं होतं. उद्या गाडीच्या कॉन्ट्रॅक्ट बद्दल खुलासा झाला की आम्ही आणखी एक दिवस इथे राहायला मोकळे! मालकीणबाईनी सांगितले, सुदैवाने कोणाचे बुकिंग नव्हते. तसा हा ऑफ सिझन त्यामुळे प्रश्न नव्हता तरीही.......

दुसऱ्या दिवशी गाडीबद्दलची निश्चन्ती झाली आणि मग श्रीशैलने एक गुगली टाकला.
कालचा रस्ता कसा होता?
कसा म्हणजे?
काही कठीण वगैरे वाटलं का?
नाही.

मग त्याच रस्त्याने आपण आज पुढे जायचं आहे. पुढे थोडासा वळणा वळणाचा आहे. विरसीच (Vršič) पास म्हणून आहे तिथून आपण Cranska Gora ला जायचं आहे. रस्ता आहे चांगला पण तिथे एकूण ५० शार्प बेण्डस ( अतितीव्र उतार असलेली वळणं किंवा चढ ) आहेत. पण आज तुम्ही बघितलेलं आहे की तसा काही माझ्या ड्रायविंगबद्दल प्रश्न नाही . तेव्हा तसे जाऊ या.

आम्ही निघालो. बोवेक पर्यंत अगदी सरळ रस्ता त्यानंतर सुध्दा लेपेना फाट्यापर्यंत काही भीती वाटण्याजोगी परिस्थिती नव्हती. पण जसे आम्ही पुढे सरकलो तसे रस्त्याचे स्वरूप लक्षात येऊ लागले. क्षणात तो इतका झटकन वळे आणि त्या वळणावर चढ असे की छाती दडपायला लागली. लवकर ही वळणं संपून जाऊ दे असं म्हणत मी मनात त्यांची संख्या मोजत होतो. खरंतर त्याची काहीच गरज नव्हती कारण प्रत्येक वळणावर त्याचा क्रमांक लिहिलेला होता. आता अकरा राहिली फक्त असं म्हणत आहोत तर गाडी एका बाजूला घेऊन आम्ही थांबलो. हाच तो विरसीच पास, या ज्युलियन आल्प्समधलं सर्वोच्च ठिकाण. समोर ज्युलियन आल्प्समधील हिमाच्छादित शिखरं. इथे विसाव्याची जागा. सगळ्या गाड्या थांबलेल्या. समोर उभे कडे असलेला पर्वत. आम्ही त्याकडे विस्मयाने पाहत आहोत. स्वच्छ सूर्यप्रकाशात ती शिखरं तळपत आहेत. इथे गाडी पार्क करून हाईक करणारे दिसत होते. काही जण सायकलवरून या अवघड जागी आले होते.  




थंडी आहेच पण आत्ता या सगळ्या मोहमायेपुढे ती जाणवत मात्र नाही. आत्ता आम्हाला झाडांचे रंग भूल घालत नाहीत. चितमपल्लींच्या रानातल्या गोष्टींमध्ये एक मोराविषयीची आहे. समोर वाघ दिसला की तो खिळून उभा राहतो त्याच्याकडे बघत. त्याला मग बाकी कशाचं भान उरत नाही. आमची अवस्था काही वेगळी नव्हती. तिथे मग फोटो सेशन झालं आणि मनसोक्त वेळ तिथे काढल्यावर आठवण आली आपल्याला जायचं आहे तर क्रान्सका गोरा इथे, तेव्हा आत्ता इथे थांबून कसं चालेल? निघालो, आणखी एका वळणावर दगडांच्या मांडून ठेवलेल्या लगोऱ्या! काय असेल यांचं महत्व कोण जाणे पण प्रत्येक ठिकाणी या आम्हाला दिसत राहिल्या, इथे तर एकाच ठिकाणी मोठ्या प्रमाणावर



पुढच्या वळणावर गाडी थांबली. रस्त्याचं काहीतरी काम सुरु होतं. म्हणून आम्ही मागे थांबलो. पाच मिनिटं , दहा, पंधरा किती वेळ लागणार आहे? श्रीशैल विचारायला पुढे गेला तेव्हा समजलं, लँड स्लाईड आहे रस्ता बंद . इतक्यात सुरु होणार नाही. मागे फिरा. अरे, मागे फिरा म्हणजे काय? आम्ही क्रान्सका गोराला कसे जाणार मग?

भाषेच्या प्रश्नामुळे इथे संवाद कठीण होता. इतक्या कठीण रस्त्याचा शेवटचा टप्पा सुरु झाला होता. अरे! आता फक्त शेवटची उणीपुरी १० वळणं राहिली आहेत आणखी काही क्षणात आम्ही ती पार केली असती...... पण पर्याय नव्हता. आम्ही मागे फिरलो. आता पुढे काय? क्रान्सका गोरा चुकणार की काय आपलं? पण तसं नव्हतं! क्रान्सका गोराला जायचं तर आता इटलीमार्गे रस्ता होता आणि तसे जाण्याव्यतिरिक्त गत्यंतर नव्हतं. हा रस्ता सरळ पण लांबचा होता. आत्ता दुपार झाली होती. बोवेकपर्यंत मागे येऊन जायचं म्हणजे खूपच उशीर होणार, मग आपण पोहोचणार कधी आणि अनुभवणार काय?

बहुधा याच्याकरताच आपल्याला एक दिवस इथे वाढवण्याची बुद्धी झाली असावी. सरळ मागे फिरलो. पण आज मात्र कालच्याप्रमाणे घरी परतलो नाही. आजच्या दिवसाचा राहिलेला भाग कारणी लावायचाच असं ठरवून मग टोलमीना गॉर्ज बघायला जायचं ठरवलं. तशी ती आमच्या घरापासून जवळ असणार होती त्यामुळे उशिराचा प्रश्न येणार नव्हता

टोलमीन शहराच्या आधी गाडी गॉर्जच्या दिशेने घेतली. इथे मुक्त प्रवेश नव्हता. तिकीट खिडकी होती. प्रवेश संध्याकाळी पाच वाजेपर्यंतच होता. आम्ही तसे साडे चारच्या सुमाराला इथे होतो म्हणजे वेळेत म्हणायला हवं. पुढे दोन मलेशियन मुली होत्या त्यांचं झाल्यावर खिडकीवरल्या देखण्या तरुणाने हसून विचारलं, फ्रॉम इंडिया? आम्ही पुनः चकित! हो म्हटल्यावर म्हणाला I like bollywood songs ज्या देशाबद्दल आम्हाला इथे येईपर्यंत त्याचं नाव सुद्धा माहित नव्हतं तिथला एक गावातला मुलगा आम्हाला हिंदी गाण्यांविषयीच्या त्याच्या प्रेमाबद्दल सांगतो आहे! भरून पावलो अगदी

नंतर थोडा इतिहास आठवायचा प्रयत्न केला तेव्हा लक्षात आलं, हा भूतपूर्व युगोस्लावियाचा भाग. म्हणजे मार्शल टिटो. अरे! म्हणजे हे नेहरूंच्या विदेश नीतीचं फळ आहे. त्या काळात नेहरू नासर आणि टिटो यांनी अलिप्ततावादाची मुहूर्तमेढ रोवली त्यातून हे देश जवळ आले. त्याची ही फळं आहेत.

त्याने तिकीट हातात ठेवलं आणि म्हणाला आखून दिलेला रस्ता आहे. पण जाताना असे सरळ गेलात तर फारसा चढ नाही आणि येताना सगळा उतार आहे. जर उलट केलं तर मात्र परतीच्या वेळी चढ लागेल. माझी सूचना तुम्ही आत्ता सरळ जा ते सोयीचं असेल. इतक्या आत्मीयतेने सांगितलेला त्याचा सल्ला अव्हेरणं शक्य नव्हतं.

गॉर्ज म्हणजे काय त्याची आता कल्पना आली होती. कालची बघितलेली सोका गॉर्ज तशी माळावरची किंवा सपाटीवरची गॉर्ज (गॉर्ज म्हणजे आपण ज्याला घळ म्हणतो) होती. म्हणजे तेव्हा आम्ही सपाटीवर होतो. आता चहुबाजूने डोंगर होते. इथे त्यामुळे अवघड ठिकाणी व्यवस्थित लाकडी रेलिंग्ज बसवलेली होती.



डोंगर चढून साधारण अर्ध्यावर आल्यानंतर खाली खोल दरीत डोकावताना, उभे राहून, खरेतर चालता चालता, उंचावरून हे सौन्दर्य बघताना वेगळीच मजा होती. काल आम्ही भर दुपारी होतो. सूर्य तळपता होता. आता त्याची वाटचाल मावळतीकडची, अर्थात मंदावलेला प्रकाश, चहुबाजूंचा डोंगर विळखा अधिकच अंधारून टाकणारा, एक रम्य, गूढ गडद वातावरण तयार झालेलं आणि आम्ही फिरतो आहोत त्या वातावरणाचा एक अविभाज्य भाग बनून! त्या कल्पनेनेच अंगावर काटा यावा. इथेसुद्धा मार्ग आखीव होता. चढ अवघड असेल तिथे दगडाच्याच, घडीव नसल्या तरी पण पायऱ्या होत्या. त्यामुळे अवघड काहीच नव्हते. कुटुंबं लहान मुलांना घेऊन आलेली होती.



वाटेत ठिकठिकाणी watch पॉईंट्स होते. या नदीने डोंगर उभा कापला आहे. त्यामुळे अगदी समोरासमोर त्यांच्या भिंती येतात. काही ठिकाणी या जबरदस्तीने विलग केलेल्या डोंगरांना मग प्रेमाचा उमाळा येतो आणि तिथे "किसिंग"पॉईंट्स तयार होतात तर काही ठिकाणी त्या प्रवाहातच मधेच अडकून पडलेला दगड गोमुख बनून आपल्याला आपल्याकडल्या संकल्पनांची आठवण देतो.


एकूणच मनसोक्त फोटो काढण्याकरता इथे वाव आणि वेळ दोन्ही होता. त्याचा पुरेपूर उपयोग करून घेतला. इथून बाहेर पडल्यावर येणारे टोलमीन शहर म्हणजे आमच्या पायथ्याचं त्यामुळे निवांतपणे गॉर्ज उपभोगून आम्ही घराकडे मार्गस्थ झालो.


आता उद्या पुनः एकदा बोवेक मार्गे इटली आणि पुनः स्लोवेनियात येऊन क्रान्सका गोरा! आपल्याकडे कोल्हापुरातून मधेच कर्नाटकात शिरून राधानगरीमार्गे सावंतवाडीला येता येतं त्याची आठवण झाली. आजवर इटलीला, म्हणण्यापेक्षा इटलीमधून आम्ही गेलो नाही असं एकदाही झालं नाही. त्या जाण्याला अर्थ नसतो पण हा देश आमच्या अगदी गळ्यातच पडतो आणि आम्हाला खेचून नेतो त्याच्याकडे!

                        पुढील भाग येत्या मंगळवारी.

यातील सर्व फोटो श्रीशैल पत्की