SLOVENIA : LJUBLJANA

लुब्लिआना

विमानतळाबाहेरच शहरात जाण्याकरता बसचा थांबा होता. पण बसची वेळ अजून उशिराची होती. आणि त्या अगोदर आम्हाला भाड्याने घेण्याच्या गाडीची चौकशी करायची होती. त्या कंपन्यांची ऑफिसं अजून उघडायची आहेत तर निदान समोरच्या बर्फाच्छादित शिखरांचे फोटो तर घेऊ या म्हणून आम्ही मुख्य रस्त्याच्या बाजूला गेलो. "आपण नंतर येणार तेव्हा काढू या फोटो”, मी उगीचच माझी चालवून बघायचा निष्फळ प्रयत्न केला. याला उत्तराचा ठाम नकार. "आत्ता शिखरं छान बर्फाच्छादित दिसत आहेत, आत्ता लगेच फोटो. नंतर कोणी सांगा!” हा भरवसा हवेविषयीचा होता. आज उन्हात तळपणारी ही शिखरं उद्या पावसाळी हवेत झाकोळली जातील नाहीतर बर्फ वितळून मातकट होतील! याचा व्यत्यासही असू शकतो की पाऊस पडून कोवळं बर्फ अधिक मोहक दिसेल. पण तस झालंच तर पुनः फोटो काढायला कसली हरकत असणार आहे? हा मुद्दाही लक्षात घ्यायला हवाच. तेव्हा फोटो सेशन उरकून घेतलं. आणि हो, नंतरच्या सगळ्या वेळी ढगाळ वातावरणातल्या त्या शिखरांच्या भेटीमध्ये ती शिखरं अतिशय केविलवाणेपणे आमच्याकडे बघतानाही आम्हाला बघावी लागली.

लुब्लिआना राजधानीचं शहर खरं तरी तसं ते लहानच आहे, पण सुबक आहे. इथे एक गोष्ट लक्षात घेणं आवश्यक आहे. हा देश म्हणजे मुळात ऑस्ट्रिअन आणि नंतर ऑस्ट्रो-हन्गेरीअन साम्राज्याचा भाग. दुसऱ्या महायुद्धातील झळांनी याला कम्युनिस्ट युगोस्लावियाचा प्रांत बनवला. लुब्लिआना ही त्या प्रांताची राजधानी. असून असून किती जीव असणार तिचा? आता हे देश स्वतंत्र झाल्यावर मात्र त्यांची झपाट्याने वाटचाल सुरु आहे. आणि अर्थातच त्या अंगाने राजधानीचीसुद्धा. छोटंसं, व्यक्तिमत्व नसलेलं स्टेशन! रस्ते मात्र चांगले आहेत आणि मुख्य रस्ते प्रशस्तही.

आम्ही राहणार असलेल्या अपार्टमेंटचा शोध तसा सोपा होता. मुख्य रस्त्यापासून तसं ते जवळच होतं. मालक आम्ही फोन केल्यावर ताबडतोब चावी देण्याकरता स्वतः आला. (सर्वसाधारणपणे मालक चावी विवक्षित ठिकाणी ठेवून देतात व फोन किंवा ई मेलवरून त्याची कल्पना देतात.) आतिथ्य आणि मेहमान नवाजी दोनही गोष्टी त्याच्याकडे होत्या आणि भाषेचा अडसर कुठेही अडथळा आणत नव्हता. त्याच्याकडे आमच्यासाठी स्लीपर्स आणि छत्र्यांची सोय होती. त्याने दूध आणि पाण्याच्या बाटल्या आणल्या होत्या. तिथे आवश्यक वस्तू म्हणजे मीठ, मिरपूड वगैरे तर होत्याच आधीपासून. एकूण सगळं दाखवल्यानंतर म्हणाला काही गैरसोय असेल तर सांगा. आम्ही धन्य ! जागा सोडताना चावी पोस्ट बॉक्स मध्ये टाकायची होती त्यामुळे पुनः भेट झाली नसती. तो गेला आणि जागेचा परिसर बघून घेतला. समोर मोठं मैदान आणि अर्थात हिरवळ. त्या पलीकडे मोठा रस्ता.

जाताना आमचा मालक मोलाचा सल्ला मात्र देऊन गेला. इथे तुम्ही बसपेक्षा टॅक्सीने फिरा, स्वस्त पडेल. बसचं तिकीट ४ युरो आणि टॅक्सीचा दर प्रति किलो मीटर १.९५ त्यामुळे जवळच्या अंतराकरता बसचे १२ युरो घालवण्यापेक्षा ३ ते ५ युरोमध्ये तिघे टॅक्सीने आरामात जाऊ शकत होतो.

अर्थात टॅक्सीने फिरणं वाटलं तितकं सोपं नव्हतं. फोन केला तर भाषेचा प्रश्न. इंग्रजीमध्ये बोलायला सुरवात केल्यावर पलीकडून सरळ फोन ठेवूनच दिला. पुनः केला तर कोणी बाई होती. कदाचित तिला इंग्रजी थोडं येत असावं. पण तोही भ्रमच ठरला. अर्थात तिचाही दोष नव्हता. पत्ता सांगताना आपण अल्फाबेट्स सांगणार ते इंग्रजीमधे, तिला ते कळणार कसे? त्यांचा A म्हणजे आ असतो आणि e म्हणजे ए अशी सगळी प्रमेयं कोण सोडवणार? तिला मोबाईल नंबर विचारल्यावर तिने त्यांच्या भाषेतले (ही स्लोवेनिअन भाषा रशियन भाषेच्या जवळपासची आहे असं मी वाचलं आहे ) आकडे सांगितले आणि सुदैवाने ते श्रीशैलला कळले. मग एसेमेस पाठवल्यावर टॅक्सी हजर झाली. त्यांच्या भाषेतले उच्चार आपल्याला कळणे थोडेसे कठीणच जाते. पण टॅक्सीबाबत मिळालेली ही माहिती आम्हाला राजधानीतल्या या आमच्या दोन दिवसांमध्ये खूप उपयोगाची ठरली.

युरोपात शहरात हिंडणे म्हणजे त्यांचं ओल्ड टाऊन बघणे आणि सिटी सेन्टरला भेट देणे!. छोट्या गल्ल्या बोळ तसेच्या तसेच ठेवून त्यांनी त्या ओल्ड टाऊनचं सौन्दर्य राखलं आहे. अर्थात हे तर युरोपमधील या सगळ्याच देशात दिसून येतं. फिरत असता एक गल्लीसारखी दिसली. तिथे शिरलो तर ती कलाकारांचीच गल्ली निघाली. बिल्डींगभर रंगवलेली ग्राफिटी, काही ठिकाणी उटपटांग वाटाव्यात अशा रचना. म्हणजे एका घराच्या माडीवर सायकलचं एकच चाक लटकवलेलं, कुठे भुताचे मोठमोठे कट आउट्स, पण एकूण वातावरणातच कला ठासून भरलेली. फोटो काढत असता कोणीतरी काहीतरी बोलत आहे आणि ते आपल्याकरता आहे असं वाटलं. खरतर त्या अंधाऱ्या गॅलेरीतलं आम्हाला काही दिसत नव्हतं पण तिथे एक बोर्ड होता. This is not zoo . No photographs of human . पुढे आल्यावर श्रीशैल म्हणाला चरसी/ ड्रग्जवाले होते.

आम्ही रमत गमत फिरत होतो. शहराचा एकूण मोहरा नेहेमीप्रमाणेच सुंदर साजरा होता.गावात नदी होती नदीवर पूल होते आणि त्या नदीच्या दोन्ही काठानी माणसांनी ओसंडून वाहणारी रेस्टॉरंटस होती. शहरातली शांतता इथे लोप पावली होती. सगळे धमाल मूड साजरा करायला आल्यासारखे होते. पुलांवर नेहेमीप्रमाणे प्रेमाला लॉक करणारी कुलुपं होती. आणि त्या चिंचोळ्या गल्ल्यांमध्ये दोन बाजूंना लावलेल्या दोऱ्यांना बूट लटकवलेले दिसत होते. युरोपमध्ये खूप ठिकाणी आढळणाऱ्या या गोष्टीचं महत्व मात्र मला अद्याप कळू शकलेलं नाही.

इथला एक पूल खास आहे असं वाचलं होतं. या शहराच्या उभारणीत ज्याचा मोठा हात आहे त्या आर्किटेक्टने ( Jože Plečnik त्याचं नाव ) इथे नदीवर एकापुढे एक, जोडलेले असे तीन पूल (Tromostovje (Triple Bridge) बांधलेले आहेत. आम्ही तिथे रेंगाळलो खरे पण त्याचा फोटो घेणं काही शक्य नव्हतं कारण वरून उंचावरून फोटो घेऊनच ते शक्य झालं असतं. संध्याकाळच्या त्या निवांत वेळी पुलावरची गर्दी आणि आकाशातील बदलणारे मोहक रंग यांच्या भुलावणीला बळी पडणं अधिक स्वाभाविक होतं. खूपसे फोटो काढले, नदीकाठी असलेल्या रेस्टॉरंटमधल्या वाफाळत्या (? इथे हे सुख मात्र क्वचितच मिळणार ) कॉफीचा आस्वाद, वाहत्या नदीच्या साक्षीने, घुटके घेत पिण्यातलं सुख उपभोगून आम्ही निघालो.