ITALY VENEZIA (VENICE ) V

इटली वेनेझिया (व्हेनिस) (५)

दुसर्‍या दिवशी हा आम्हाला काय ब्रेकफास्ट देणार, त्याहीपेक्षा देऊ शकणार का हाच प्रश्न माझ्यापुढे होता. एकतर आम्ही झोपायला गेलो तरी हा पठ्ठ्या त्याच्या ऑफिसमध्ये बसून काम करत होता. ऐकीव माहितीप्रमाणे इटालिअन्स हे आपल्याला जवळचे वाटावेत असे. म्हणजे हा उशीरा उठणार आणि सगळाच घोळ होणार आज, असं मनात होतं. आन्हिकं आटोपून समोरच्याच त्याच्या ऑफिस कम वेटिंग मध्ये गेलो तर तिथे कुकीज, बिस्किटं, ज्यूसचा भरलेला जग, केक्स असे पदार्थ मांडलेले होते. फळं तर होतीच. आम्ही आम्हाला चालणार्‍या गोष्टी ख्रिस्तिआनोच्या येण्याची किंवा परवानगीची वाट न पहाता भरपेट खाऊन घेतल्या. नंतर फिरताना खाण्याकरता वेळ मिळालाच नसता.

आमचं आवरून बस पकडली. कालचाच मार्ग पण आज काळोख नव्हता. आम्ही काल ज्या मेस्त्रे स्टेशनवरून आलो होतो त्याच्या जवळूनच बस जात होती. आज, काल न बघितलेला समुद्रावरचा पूल, रस्त्याला समांतर जाणारी रेल्वे, मोठाल्या बोटी सारं बघत जात होतो. काल व्हेनिसमध्ये बेटावर उतरल्यानंतरची एक बाजू बघून झाली होती. आज पलीकडे गेलो. बेटाचा टूरिस्टच्या दृष्टीने महत्वाचा हा भाग. इथे पाट्या आहेत पण तरी गोंधळ होण्यासारखे गल्ल्या बोळ आहेत. इथे रस्तेच नाहीत, फक्त वॉटर वेज आहेत असं नेहेमी म्हटलं जातं. रस्ते नाहीत ते वाहतुकीकरता. चालण्याकरता रस्ते आहेत. वाहनं मात्र नाहीत. प्रवासाची साधनं म्हणजे लहान मोठ्या बोटीच फक्त. मग वॉटर बस म्हणा किंवा गंडोला म्हणा.

गंडोले, राजेशाही, दिमाखदार  बैठक.  

इथला ग्रॅन्ड कनाल हा नावाप्रमाणेच आहे आणि तसा तो वाहतुकीचा भारही घेतो. आम्हाला अर्थात त्या प्रवासात इंटरेस्ट नव्हता. आम्ही इथली दुकानं बघ, गर्दी बघ, माणसांचे नमुने असं काहीबाही बघत पुढे जात होतो. तसा इथला सान मार्को चौक (Piazza San Marco) प्रसिद्ध. तिथेच ती बॅसिलिका म्हणजे चर्च Basillica di San Marco. 

गर्दी खूप. आम्हाला आता या सगळ्यात आत जाऊन बघण्यात काडीचा रस राहिलेला नव्हता. आलो आहोत बघू या इतकच काय ते. पण दोन्ही गोष्टी लक्षवेधी होत्या. बांधकामाची शैली कोणती ते न कळो पण त्यातला भव्यपणा, सौंदर्य हे तरी कळतं ना आपल्याला. माणसांची ही गर्दी! आम्ही निवांतपणे सभोवार एक फेरी मारली आणि दुसर्‍या बाजूने बाहेर पडायला म्हणून गेलो तर पुनः तिथेच पहिल्या जागी आलो. नंतर कळलं बेट असल्याने आणि रस्त्यांची वानवा असल्याने इथून तिथून पुनः त्याच जागी येण्याची शक्यता जास्त. तशी एक दिशा धरून चालू या म्हटलं तर ते शक्य होत नाही.

इथे मुखवट्यांचं प्रस्थ दिसलं . अनेक दुकानातून अनेक प्रकारचे मुखवटे लावलेले दिसतात. कसलातरी फेस्ट असतो त्यावेळी हे घालतात वगैरे वगैरे...मला त्या तपशीलात फारसा रस नव्हता. 

इथल्या काचेच्या वेगवेगळ्या आकाराच्या आणि रंगांच्या वस्तूंनी भरलेली दुकानं केवळ प्रेक्षणीय. त्या मुरानो ग्लासची फॅक्टरी बघायला जायचा उत्साह आणि वेळ दोन्ही आमच्यापाशी नव्हता. पण त्या कारखान्यात तयार झालेल्या काचेच्या वस्तूंचे लाल पिवळे असे अतिशय ब्राइट रंग नजर वेधणारे होते.

पोन्टे डी रिआल्टो Ponte de Realto हा सोळाव्या शतकात बांधलेला पूल त्याच्या कमनीय(!) म्हणजे २४ फुटी कमानीकरता प्रसिद्ध. त्यावर असलेली जवाहि-यांची आणि मुरानो काचेच्या वस्तूंची दुकानही तितकीच छान आहेत. हा भाग खूपच गजबजलेला आहे.

इथे एक झोपडपट्टी पण आहे असा उल्लेख खूपजणांच्या तोंडून ऐकला होता. आपण सगळे गूगल भाषांतरात माहीर झालो आहोत त्याचा परिणाम असावा. कारण इथे घेट्टो Ghetto आहे हे खरच आहे. पण त्याचा अर्थ झोपडपट्टी नव्हे. इथे पूर्वापार व्यापाराचं केंद्र होतं. त्यामुळे विविध देशातील वेगवेगळ्या धर्मांचे लोक इथे रहात. तर ज्यू, तुर्की अशा विविध लोकांच्या या वस्त्यांना घेट्टो म्हणतात. दुर्दैवाने यात्रा कंपन्यांमधील गाइडस त्याची माहिती देताना इथे झोपडपट्टी आहे बघायची का अशी करून देतात. अर्थात इथे येऊन कशाला बघा असा विचार करून लोकही नाहीच म्हणतात.

फार वेळ नव्हताच आम्हाला. घरी जाऊन पुनः बस पकडून मिलानची गाडी पकडायची होती. तेव्हा यावेळेपुरते इतके व्हेनिस पुरे आहे असे म्हणत आम्ही परतीच्या दिशेने निघालो. आल्यानंतर क्रिस्तिआनोला भेटणं गरजेचं होतं. त्याची पळापळ सुरू होती. नवीन गेस्ट आले होते. त्यांची विचारपूस, हवं नको वगैरे. त्याला म्हटलं आम्हाला निघायला हवं. तसं गयावाया करत म्हणाला दहा मिनिटं मला द्या. तसेच नका जाऊ. मी येतो. आम्ही वाट बघत बसलो. आला पण जरा आमची चिडचीड झाल्यावरच आला. म्हणाला आता त्याच बसने अमक्या स्टॉपला उतरा. तिथून जवळ आहे स्टेशन. मला आज खूप गप्पा माराव्या वाटत होत्या तुमच्याबरोबर. काल खूप बोललो तरी रात्र झाली म्हणून आवरतं घेतलं. पण मजा आली. परत भेटू या अर्थाचं इटालिअन rivedere म्हणाला. त्याने अर्थ सांगितला म्हणून आम्हाला कळलं इतकच.

मी निघण्याकरता उभा राहिलो आणि म्हटलं तू धंदा करतोस ना रे? असा धंदा करशील तर कठीण बाबा तुझं. तो बघतच राहिला. म्हटलं अरे तुला मी मघा हिशोबाचं विचारलं तर तू म्हणालास काही नाही म्हणून. काल तू आम्हाला बसची आठ तिकिटं दिली होतीस. प्रत्येकी १.३० युरो प्रमाणे त्याचे १०.४ युरो होतात. असे जर तू वाटलेस..... त्याने वाक्य मधेच तोडत म्हटलं. Its ok. I am so contented when I see you satisfied, money is not important!

त्याला तिकिटाचे पैसे आणि शुभेच्छा देत निरोप घेतला. आज व्हेनिस कसं वाटलं या प्रश्नाला माझं उत्तर असतं क्रिस्तिआनो छान होता!

                                                                      इति व्हेनिस अध्याय. पुढील मंगळवारी मिलान 
###
आत्तापर्यंत मी फक्त  स्वतः काढलेले फोटो माझ्या या ब्लॉगवर दिले आहेत. पण वर मी दिलेल्या या पुलाचा  फोटो मला विश्वास देण्यात कमी पडला म्हणून ही गूगलची केलेली उसनवारी. वाचकांना मी वर्णन केलेल्या पुलाचा अंदाज यावा हा एकमेव उद्देश.

ITALY VENEZIA (VENICE ) III

इटली वेनेझिया (व्हेनिस) (३)

हॉरर फिल्ममधला थंडगार काळोख, अर्थात मनाच्या त्या अवस्थेत आम्हाला भासणारा आणि एव्हढ्यात ठक ठक चालण्याच्या आवाजाची चाहूल. आमच्याच दिशेने, जवळ जवळ येणारी! मागे वळून बघू नको. मी उत्तराला सांगत होतो. ती ठक ठक मोठी होत आमच्या जवळ आणि विशीतला तरूण मुलगा तरातरा चालत आम्हाला ओलांडून पुढे! . आधार वाटावा की भीती हेसुद्धा कळेनास झालं होतं. तो बिचारा त्याच्या मार्गाने निघून गेला. तो लांबलचक फ्लायओव्हर संपताना आमचं ते छोटं घर दिसलं तेव्हा कुठे जिवात जीव आला..  

दहाला पाच एक मिनिटं असतील क्रिस्तिआनो म्हणाल्याप्रमाणे जर १० पर्यंतच रेस्तरॉं उघडे असेल तर आता उपास असं म्हणत आम्ही तिकडे वळलो तर तिथे जल्लोष सुरू होता. शुक्रवारची रात्र म्हणजे धंद्याचा दिवस. इतक्या लवकर बंद करून कसा धंदा होईल? आम्ही काऊंटरवरच्या माणसाकडे आमचा मंत्र म्हणायच्या तयारीत उभे होतो. तरीही प्रयत्न म्हणून व्हेजिटारिश असे इटालिअनमध्ये(?) सांगायचा प्रयत्न केल्यावर मी कोणत्यातरी अगम्य भाषेत बोलत असल्यासारखा चेहेरा करून त्याने इंग्लिश? असं मला विचारलं आणि हाताने थांबायची खूण केली. शेजारच्या कॅश काउंटरवरची मुलगी त्या उंच स्टुलावरून उतरून वळसा घालून आमच्यापर्यंत आली आणि तिने हळुवार विचारलं how can I help you? आम्ही व्हेजिटेरिअन म्हणजे नो मीट नो फिश नो एगचा मंत्र म्हणत असताना मधेच तोडून I understand म्हणाली आणि पित्झा-पास्ताच्या डिश कोणत्या आम्हाला चालतील अशा आहेत त्या दाखवल्या. त्यातलं मश्रूम नको सांगितल्यावर ती हसली. बहुधा इथे येणार्‍या भारतीयांची तिला सवय असावी. आपण ऑर्डर करतो त्याचा आकार आपल्याला माहित नसतो म्हणून तिला विचारलं तर ती म्हणाली काळजी नको मी एक पित्झा पाठवते. नंतर आणखी काही लागलं तर त्यानंतर बघू. आम्हाला हायसं वाटलं आपल्याला काय म्हणायचं आहे ते दुसर्‍याला कळतं आहे या कल्पनेनेच किती विश्वासाचं वातावरण तयार होतं. यथावकाश तो पित्झा आला आणि तिच्या अंदाजाप्रमाणे आम्ही एकातच आटोपलो. आता निवांत घरी जाऊन झोप! असं म्हणत निघालो. दोन घरं टाकून आमचं घर.

जिना चढून वर आलो तर हा बाबा आमच्या स्वागताला हजर! म्हटलं अरे तुला झोप वगैरे नाही का तर म्हणाला मी एकटाच तर रहातो खाली. बाकी उद्योग काही नाही. मग काम करत बसतो. सगळं व्यवस्थित झालं ना? काही प्रॉब्लेम वगैरे? आम्ही हसलो. म्हणाला नक्कीच काहीतरी घोटाळा झाला, हो ना? मग त्याला बसची गंमत सांगितली तर एकदम चिडल्यासारखा आवाज मोठाच झाला त्याचा! अरे! तुम्ही फोन करायचा ना मला. चालत कशाला यायचं एवढ्या लांब इतक्या रात्री? म्हटलं अरे तुझ्या मोटरसायकलवरून कसे येणार होतो आपण तिघे? त्याचं उत्तर तयार होतं म्हणाला अहो एका वेळी नाही पण मी प्रथम मॅडमना आणून सोडलं असतं ना! त्याच्या आवाजातील concern बघून बरं वाटलं. ते ठीक आहे पण कंटाळला नसाल तर बसा ना जरा वेळ गप्पा मारू. आम्हीही मग निवांतपणे त्याच्याबरोबर गप्पा मारायला बसलो.

नेहेमीचं इंडिया ग्रेट कंट्री वगैरे प्रास्ताविक झालं. हे अहो रूपम अहो ध्वनिच्या चालीवर घ्यायचं असतं हे आतापर्यंतच्या अनुभवातून मी शिकलो होतो. कारण भारताची हिस्ट्री ग्रेट म्हणायची तर मग रोमन इतिहासाला काय म्हणायचं? ऐतिहासिक दृष्टीने बघायला गेलं तर आपण एकाच पातळीवरचे देश आहोत. दोघांनाही इतिहासात रमायला आवडतं. पण वर्तमानाचं काय? सध्या ना त्या देशाचं फारसं चांगलं ऐकू येतं आणि आपल्याबद्दल तर आपण जाणतोच.

विषय बदलायचा म्हणून त्याला म्हटलं हे (अपार्टमेंट रेंट करायचं) सुरू करायचं कस सुचलं? तो म्हणाला, “ मी खूप धंदे केले याआधी. मायामीला होतो, त्याआधी लंडनला. मायामीला खूप श्रीमंतांना हाऊसकीपरसारखी कामं करायलाही माणसं लागतात. पैसा मिळतो पण त्यात मजा नाही. अनुभव घेतला, आलो परत. इथे नोकर्‍यांची बोंब आहे. हे घर असच ओळखीतून मिळालं आणि वाटलं आपण आपल्याला आवडेल असं काहीतरी करू. हे सगळं इंटिरिअर माझं स्वतःचं आहे. रंग मी स्वतः दिला आहे, भिंतींवरची नक्षी, चित्र सगळं माझं. मी खाली रहातो, एकटाच. त्यामुळे २४ तास मला इथे देता येतात. मघा तुम्ही आलात तेव्हा मी क्रॅब्ज आणायला गेलो होतो. इथले क्रॅब्ज अतिशय फेमस आहेत. असं म्हणून त्याने आणलेले राक्षसी आकाराचे खेकडे दाखवले. ही जात इतर कुठे मिळणार नाही. ते समोरच्या खोलीतलं जोडपं आहे ना ते तिकडे युद्ध सुरू आहे ना त्या युक्रेनमधून आले आहेत. त्यांची फर्माइश होती म्हणून आणले. खर म्हणाल तर जिवंत एखादी गोष्ट शिजवणं हे माझ्या तत्वात बसत नाही पण हा धंदा आहे. Customer's satisfaction is foremost! माझ्या आवडी मी बाजूला ठेवल्या आहेत. त्यांना शिजवून घातल्यानंतर त्यांना ते आवडलं की त्याचं समाधान माझ्या चेहे-यावर झळकतं.” त्याची ती थिअरी ऐकून मी चाट पडलो. फन्डाज क्लिअर होते.

मला तेवढ्यात सकाळची आठवण झाली. माझ्या ब्रेकफास्टची मला काळजी होती. बरोबर उपम्याची पाकिटं होती. विचार होता करून खावा. म्हणून त्याला मी म्हटलं उद्या थोडा वेळ जर किचन वापरलं तर....... म्हणाला जरूर वापरा पण ब्रेकफास्ट मीच बनवून देणार तुम्हाला. मला माहित आहे तुम्ही व्हेज आहात. मी व्यवस्थित करतो. काळजी करू नका. त्याच्या मेलमध्ये ब्रेकफास्ट पॅकेजमध्ये असल्याबद्दल उल्लेख नव्हता. मनात धाकधूक, याने त्याचे वेगळे पैसे मागितले तर? कारण फ्लोरेन्सला ब्रेकफास्टचे वेगळे १० युरो प्रत्येकी पडतील अशी सूचना होती आणि ब्रेकफास्टसाठी ही रक्कम निश्चितच जास्त होती. उद्याचं उद्या बघू असं म्हणून आम्ही झोपायला उठणार होतो इतक्यात तो म्हणाला मला थोडीशी माहिती हवी होती. म्हटलं विचार. 

“तुमच्या देशाविषयी, माणसांविषयी काहीतरी सांगा " मलातरी काहीच सुचत नव्हतं. उत्तराने त्याला हॉलिवूड तसं बॉलिवूड आणि अमिताभ असं काहीतरी सांगितलं, कितीसं पोहोचलं कोण जाणे. त्याला म्हटलं अरे इतका मोठा देश, काय आणि किती सांगू असं म्हणताना मला काहीच सांगता येत नाही. मग थोडे महात्मा गांधी, थोडा गौतम बुद्ध, शिवाजी असं काही काही सांगितलं. गौतम बुद्ध आपला हे आश्चर्य वाटणारा हा आणखी एक! कारण आपणच बुद्धाला तसा परका केला आहे. आपले USP काय हेच आपल्याला ठाऊक नसतात. महात्मा गांधींविषयी युरोपात प्रचंड कुतुहल आहे. काही थोडं त्यांनी ऐकलेलं आहे पण आपल्याकडून तिकडे जाणारी माणसं त्यांच्याविषयीची काय भावना घेऊन जातात कोण जाणे! आपल्या मनातील गांधीजींविषयीची परकेपणाची त्याहीपेक्षा द्वेषाची किंवा ५५ कोटी वगैरेंविषयीच्या गैरसमजाची भावना घेवून परदेशी जाणारे लोक काय कप्पाळ त्यांना त्यांच्याविषयी चांगलं सांगणार?

                                                                                   उर्वरीत भाग पुढील  मंगळवारी

परदेशात आपली माणसं भेटल्यानंतर होणार्‍या आनंदाप्रमाणेच आणखी काही ओळखीचं भेटल्यानंतरही तितकाच आनंद होतो. कदाचित शब्दात वर्णन करता येणार नाही पण हे फोटो मात्र तेच जास्त स्पष्टपणे सांगतात.

  

ITALY VENEZIA (VENICE ) II

इटली वेनेझिया (व्हेनिस) (२)

जोरात पुढे झालो आणि बेल वाजवली. आतून काही जाग नाही. जिना चढून वर गेलो. दरवाजा उघडा. आत मी पूर्ण घर फिरून आलो, कोणी नाही. फसलो गेलो की काय? पण इथे असं होण्याची शक्यता नाही असं वाटत तरी होतं. एक प्रयत्न म्हणून फोन लावला. कोणी बाई फोनवर, काय बोलली कोण जाणे! हताश हा एकच शब्द ती अवस्था वर्णन करण्याकरता! शेवटी मी आमचं ब्रह्मास्त्र बाहेर काढलं! म्हणजे श्रीशैलला फोन केला आणि त्याला सांगितलं. त्याचा लगेच फोन आला. क्रिस्तिआनो जरा बाहेर गेला आहे पाच मिनिटात पोहोचेल तुम्हाला बसायला सांगितलं आहे. सुटलो! म्हणत वर जाऊन निवांत बसलो.

पाचव्या नाही पण फार वाट बघायला न लावता क्रिस्तिआनो आला. आला तो मात्र वा-यासारखा! मोटरसायकलवरून आला होता. केसांचं पोनीटेल, त्याला जटा असतात तशा, सिंगल फसली, पण प्रचंड एनर्जी असावी असा सळसळता उत्साह. तो दुसर्‍यामध्ये ट्रान्स्मिट करण्याची क्षमता असणार त्याच्यात! कारण त्याचा उशीर, आम्हाला बाहेर उभं रहायला लागणं हे मी विसरूनच गेलो. एक मिनिट असं म्हणून काहीतरी काम करून आला. आणि हं आता फक्त तुमच्याशी बोलतो म्हणून समोर बसला. त्याला म्हटलं बाबा तू इटलीत रहातोस ना? म्हणाला हो, का? मग हे असं सगळं घर उघडं टाकून जातोस, तुझा लॅपटॉप वर आहे सगळ्या वस्तू विखुरलेल्या आहेत. घराला कुलुप लावण्याची पद्धत आहे की नाही? हसला म्हणाला काही होत नाही. हे त्याचं घोष वाक्य असावं बहुधा. 

मग त्याने त्याच्या रोल मधले प्रश्न विचारायला सुरवात केली. पासपोर्ट घेतला नोटिंग केलं आणि तुम्ही उद्या निघणार, बरोबर? आम्ही मान डोलावली. तो उठला आणि आम्हीही त्याच्यामागोमाग. डावीकडची एक खोली त्याने उघडली आणि सॉरी सॉरी म्हणत मागे आला. नंतर म्हणाला जाऊ दे आलोच आहोत तर बघूनच घ्या ही खोली. मार्बल बघा इथला. तुम्हाला प्रत्येक खोलीत वेगळा मार्बल दिसेल. अस्सल इटालिअन मार्बल पण आता या क्वालिटीचा मार्बल कोणी वापरत नाही, खूप महाग असतो म्हणून. परत फिरलो आणि त्याने दार लॉक केलं. समोरची खोली उघडून आम्हाला दिली. चहा, कॉफी विचारली. फ्रेश होऊन माझ्या खोलीत या. मग बोलू म्हणाला. आम्ही आमचं आवरलं. आमच्याकडे होतं ते खाऊन घेतलं आणि त्याच्या ऑफिसमध्ये गेलो. कुठे कुठे आणि काय काय बघणार आहात? मी म्हटलं तुझ्यावर आहे. तू सांगशील ते आम्ही बघणार! त्याने लगेच नकाशा घेतला. आम्हाला इंटरेस्ट वाटतील अशा जागांवर खुणा केल्या आणि बरोबर एक कागद दिला कारण प्रत्येकवेळी नकाशा बघण्यापेक्षा ते चिटोरं जास्त उपयोगी पडावं म्हणून! आम्ही काहीतरी विचारत होतो तेवढ्यात म्हणाला आता लगेच बस आहे तुम्ही निघा. थोडं आज बघून होइल उरलेलं उद्या. आणि सगळेजण काय वाटेल ते सांगतील पण व्हेनिसमध्ये पायी हिंडण्यात जी मजा आहे ती आणि कशात नाही.  लोकं उगीच खर्च करतात आणि धंदे चालवतात! हो आणि महत्वाचं लक्षात ठेवा की परत येताना बस घ्यायची ती n7 मिरानो असं लिहिलेली कारण खूपदा शॉर्ट ट्रिप्स असतात. तिथे खाऊ नका. खूप महाग असतं. त्यापेक्षा कोपर्‍यावरचं रेस्तरॉं छान आहे. आता लवकर निघा आणि हो आल्यानंतर आपण बोलू खूप आहे बोलण्यासारखं!

बोलघेवडा आहे! खरं तर बोलबच्चन म्हणायला हवं चांगला सेल्स टॉक दिला हे खरं. हे लोक एवढ्या रात्री जागे रहाणार? आपण येईपर्यंत हा डाराडूर असेल इति उत्तरा! तिचा आतापर्यंतचा अनुभव बोलत होता. गंमत म्हणजे आम्ही ज्या दिशेने आलो होतो त्याच दिशेने बस जाणार होती. मला तर चक्रावल्यासारखं झालं होतं. दिशांचा काही अंदाजच नाही. बसचा हा स्टॉप पुनः अपवाद, किती वेळाने बस येईल हे दाखवणारा इंडिकेटर नाही. त्यातून दोन वेगळे स्टॉप्स होते म्हणजे गोंधळ आलाच. पण सुदैवाने रस्त्यावर माणसं होती आणि आम्ही पोहोचेपर्यंत तिथे स्टॉपवरपण दोघेजण आले. त्यांना विचारून खात्री करून घेतली.

आम्ही रहात होतो तो भाग, मूळ व्हेनिस जेव्हा रहाण्याजोगं नाही असं विविध कारणांनी लोकांना जाणवायला लागलं तेव्हा विकसित झालेलं उपनगर. इथे रहाणारे हे मूळ बेटावरचे पण तिथल्या डासांना, हवेला, खा-या पाण्याच्या दुष्परिणामांना वैतागून इथे आलेले. यांची बेटावरची  घरं आता बी अ‍ॅन्ड बी म्हणजे बेड अ‍ॅन्ड ब्रेकफास्ट्मध्ये बदललेली. तसाही इथे नोक-यांचा दुष्काळ त्यामुळे टूरिझम ही चांगली मिळकत देणारी इंडस्ट्री आहे हे त्यांनी लक्षात घेतलेलं आहे.

बस थेट व्हेनिसपर्यंत जाते. बेटापर्यंत रस्ता आणि रेल्वे दोन्ही एका पुलावरून जातात आणि त्यांच्या मर्यादेत उभ्या रहातात. पुढे मग सामानासाठी पोर्टर्स (तेवढीच काळी लोकं किंवा आपण (बांगलादेशी प्रामुख्याने) यांची पोटापाण्याची सोय!) आणि बाकी आपले पाय! तसाही त्यांचा अंतर्गत व्यवहार पाण्यावर सुरू असतो. ट्रांसपोर्ट कंपनीच्या वॉटर बसेस आहेत. होड्या असतात, गंडोला आहेत. अडचण कसलीच नाही. वॉटर बस स्वस्त आहे आणि तिचे वेगवेगळे रूटसही आहेत. जेवढ्या शक्य असतील तेवढ्या सोयी करण्याबाबत या युरोपिअन लोकांकडून शिकून घ्यावं. आणि त्या सोयीही खासगी नव्हे तर सार्वजनिक वाहतुक व्यवस्था.

वॉटर बस

बस शेवटच्या थांब्यावर थांबली आणि आम्ही उतरून  छोटा पूल पार करून मुख्य बेटावर गेलो. आज एक दिशा घेऊन सुटायचं असं ठरवून निघालो. कालव्याच्या कडेने सगळीकडे खाणावळी,   जेवणावळी आणि त्याहीपेक्षा पिणावळी सुरू होत्या. म्युझिक,  नाचगाणी असं उत्फुल्ल वातावरण आमच्या स्वागताला आणि मावळतीचे रंग या सा-याची शोभा वाढवायला. समुद्राच्या अतिपरिचित सहवासात कायम राहिल्याकारणने असेल पण आता इथे आल्यावर खूप बरं वाटत होतं. हवा दमट असली तरी उष्ण नव्हती कदाचित संध्याकाळची वेळ म्हणूनही असेल पण सुखद वाटत होतं. आम्ही डावीकडची एक दिशा धरून पुढे जाताना असं लक्षात आलं की आता आपण जात आहोत तो भाग शांत होत चालला आहे. उगीच भलतीकडे तर जात नाही ना ही शंका आली मनात पण तसच दामटून पुढे जात राहिलो. बेटाचा तो शेवट होता. अगदी टोकाला आलो. दोन्ही काठांना इमारती त्यामुळे आतापर्यँत  समुद्र असा दिसत नव्हता. पुढे आल्यावर त्याचं व्यवस्थित दर्शन झालं .

सूर्य मावळला असावा का? आकाश तरी रंगात न्हाऊन निघालं होतं. मागे फिरून परतलो आणि मग एका ठिकाणी पूल ओलांडून पलीकडे गेलो. खूप चहल पहल. सिटी सेंटर असावं तशी. खूपशी दुकानं आणि काय नि काय! सूर्य मावळलेला बघितला तरी आतापर्यँत घड्याळाची आठवण झाली नव्हती. वेळेत परतायला हवं होतं. नंतर बसची फ्रिक्वन्सी कमी होते आणि ते जवळचं रेस्तरॉं बंद होऊन चालणार नव्हतं.

मग आणखी पुढे जाण्याचं टाळलं आणि माघारी फिरलो. व्हेनिसचं मावळतीचं हे सौंदर्य मात्र खासच होतं. पाण्यातल्या तरंगणा-या रोषणाई केलेल्या बोटी, माणसांनी भरलेल्या वॉटर बसेस आणि एकूणच उत्साही वातावरण, आपण इथे न राहून चूक केली का? क्षणभर का होईना विचार मनात तरळून गेला.

इथे बसमध्ये तिकिटं काढण्याचा प्रश्न नसतो. आमच्या क्रिस्तिआनो साहेबांनी आम्हाला आज आणि उद्या पुरतील एवढी तिकिटं देऊन ठेवलेली होती ही कृपाच म्हणायची. कारणही गमतीशीर. सगळ्या स्टॉपच्या जवळ पेपर स्टॉल किंवा तबाक (तंबाखू) शॉप असतात त्यात ही तिकिटं मिळतात. आमचा स्टॉप अपवाद. मग येणार्‍या पाहुण्यांची गैरसोय होणार म्हणून हे गृहस्थ ती विकत आणून ठेवतात आणि देतात येणार्‍याला.

बसचा नंबर बरोबर होता पण त्यावरची पाटी भलतीच होती. आम्ही विचारल्यावर जोरात नो नो मान हलवली ड्रायव्हरसाहेबांनी आणि भलताच नंबर आम्हाला सांगितला. आम्ही हो म्हटलं खरं पण विचार केला की नंतरची बस तरी शॉर्ट ट्रीप नसेल कशावरून? नवीन प्रयोग करण्यापेक्षा निदान रूट माहीत आहे तर याच बसमध्ये बसू या. तशीही आपल्याला चालायची आणि गोंधळ घालायची (सुद्धा)  सवय आहेच. आम्ही मागच्या दाराने तिकिट स्वाइपकरून आत गेलो. रात्र झाली होती. परतताना मघाच्या रस्त्याच्या कोणत्याही खुणा आता दिसत नव्हत्या. बस एका ठिकाणी थांबली. सगळेजण उतरून गेले होते. आम्ही आणि एक माणूस वगळता. उत्तराच्या चेहे-यावर प्रश्नचिन्ह आणि काळजी दोन्ही दिसत होती. मला तेही स्वातंत्र्य नव्हतं त्यामुळे माझा चेहेरा मख्खं होता. बसने एक वळण घेतलं आणि आल्या दिशेला तोंड करून ती उभी राहिली. आता तिचा परतीचा प्रवास सुरू होणार होता.

आमच्याप्रमाणे बसमध्ये असलेला माणूस उतरून तरातरा निघून गेला. आम्ही उतरलो. उत्तराच्या आता? या प्रश्नाला माझ्याकडे ठाम उत्तर नसलं तरी एक निश्चित होतं. तिला म्हटलं आपण जेव्हा निघालो दुपारी तेव्हा बसने आपल्या घराजवळचा पूल ओलांडला होता. आपण बसच्या दिशेने परत फिरून उपयोग नाही हे तुला माहित आहे तेव्हा तसेच पुढे जाऊ. पूल (फ्लायओव्हर) लागला तर आपण पोहोचलो नाही तर आपल्याकडे फोन आहे. घाबरायचं कारण नाही. आम्ही उतरून पुढे आलो आणि पूल दिसला. सुटकेचा निःश्वास वगैरे ठीक पण पुलासारखे पूल अनेक असू शकतात याची जाणीव मनात होतीच आणि ती अस्वस्थ करणारी होती. रस्ता पूर्ण सुनसान चिटपाखरू नाही आणि आम्ही दोघेच त्या रस्त्यावर. हॉरर फिल्ममधला थंडगार  काळोख, अर्थात मनाच्या त्या अवस्थेत आम्हाला भासणारा आणि एव्हढ्यात ठक ठक चालण्याच्या आवाजाची चाहूल.  आमच्याच दिशेने, जवळ जवळ येणारी!   मागे वळून बघू नको. मी उत्तराला सांगत होतो. ती ठक ठक मोठी होत आमच्या जवळ आणि.......

                                                                                  उर्वरीत भाग पुढील  मंगळवारी